Mạng lưới căn cứ quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông ngày càng mở rộng trở thành bóng tối bao trùm khu vực và tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới.

Ngày 25/8, hai học giả Mỹ Elbridge Colby và Evan Braden Montgomery từ Trung tâm An ninh mới và Trung tâm Chiến lược và đánh giá ngân sách Hoa Kỳ bình luận trên The Wall Street Journal, nỗ lực nhanh chóng của Trung Quốc trong xây dựng, bồi lấp đảo nhân tạo (bất hợp pháp) ở Biển Đông không đơn giản chỉ là một thách thức ngoại giao, nó có thể sẽ sớm trở thành một vấn đề quân sự nghiêm trọng với các nước láng giềng Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Mặc dù Bắc Kinh vẫn rêu rao rằng các tiền đồn họ xây dựng (phi pháp) ở Biển Đông chủ yếu là cho mục đích phi quân sự, các quan chức quốc phòng Mỹ không nghĩ như vậy. Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương, Đô đốc Harry Harris đã nhận định rằng, "Vạn lý trường thành cát" Trung Quốc bồi lấp ở Biển Đông có thể hỗ trợ máy bay chiến đấu, hệ thống giám sát và khả năng tác chiến điện tử.

Tuy nhiên nhiều nhà phân tích Mỹ lại lên tiếng thuyết phục rằng các hoạt động xây dựng của Trung Quốc ở Biển Đông không ảnh hưởng đến lợi thế quân sự của Mỹ trong khu vực.

Một nhận xét khá phổ biến ở Washington là những hòn đảo nhân tạo Trung Quốc bồi lấp (bất hợp pháp) ở Biển Đông sẽ trở thành "mồi ngon" cho lực lượng không quân, hải quân Hoa Kỳ trong một cuộc xung đột. "Sự khôn ngoan thông thường" ở đây cho rằng giá trị chiến lược của chúng là không đáng kể. Thật không may, quan điểm này quá lạc quan.

Để chắc chắn, những đảo nhân tạo ở xa và dễ tổn thương làm tăng tính không chắc chắn rằng Bắc Kinh có thể sử dụng chúng cho các hoạt động chiến tranh lâu dài, thậm chí ngay cả với các nước láng giềng.

Đảo nhân tạo Trung Quốc đang ngày đêm bồi lấp bất hợp pháp ở đá Vành Khăn, Trường Sa, Khánh Hòa, Việt Nam.

Nhưng những đảo nhân tạo này có thể làm thay đổi cán cân quân sự trong khu vực, sự tích tụ quân sự của Trung Quốc trong khu vực (Bắc Kinh nhảy vào) tranh chấp sẽ tạo cho họ một nền tảng cưỡng chế quan trọng. Vơi các đường băng và cầu cảng dài, các đảo nhân tạo này sẽ trở thành trung tâm hậu cần cho hải quân Trung Quốc và trở thành căn cứ tiền duyên của máy bay quân sự.

Vì vậy những trang bị sẽ giúp Trung Quốc tăng khả năng phòng thủ của hệ thống tiền đồn nhờ lực lượng máy bay trinh sát, tình báo hoạt động từ xa, tuần tra tác chiến trên khu vực Bắc Kinh yêu sách và có lẽ là hỗ trợ một vùng nhận diện phòng không (ADIZ) Trung Quốc có thể đơn phương áp đặt trong tương lai.

Trung Quốc có thể kéo hệ thống tên lửa phòng không, tên lửa chống hạm ra các đảo mà sẽ làm tăng rủi ro cho các tàu và máy bay nước khác đi qua khu vực này. Nếu Bắc Kinh triển khai các vũ khí hiện đại trên những đảo nhân tạo này, họ sau đó sẽ tạo ra các "vùng từ chối xâm nhập mini", nơi tàu chiến và máy bay quân sự nước khác có thể phải đối mặt với nhiều rủi ro, nguy cơ từ các hướng khác nhau khi qua lại khu vực.

Các biện pháp này sẽ gây ra hậu quả lớn. Nếu để cho Trung Quốc tiếp tục gia tăng sự hiện diện quân sự bất hợp pháp tại Biển Đông, những tiền đồn vũ trang này có thể hỗ trợ rất lớn chiến lược bành trướng của họ, trong đó Trung Quốc sẽ dần mở rộng ảnh hưởng của mình trong khi tránh những khiêu khích đủ lớn để có thể dẫn đến khả năng bị trả đũa.

Hầu hết các nước láng giềng của Trung Quốc ở Biển Đông có khả năng quân sự khiêm tốn, do đó bất kỳ lực lượng đóng quân nào trên các đảo nhân tạo có thể có tác động khá lớn về cán cân quân sự khu vực.

Và điều này có thể làm cho một số nước láng giềng Trung Quốc buộc phải ngả theo Bắc Kinh chứ không dám chống lại sự bành trướng của nó. Trong khi lực lượng Trung Quốc đồn trú trên các đảo nhân tạo có thể sẽ không duy trì được lâu trong một cuộc chiến nghiêm trọng với Hoa Kỳ.

Nhưng lực lượng này có thể thu thập thông tin có giá trị về các tài sản quân sự của Mỹ, làm thay đổi cách thức hoạt động của các tài sản quân sự này, thậm chí có thể tấn công chúng nếu Mỹ bị bất ngờ hay tỏ ra miễn cưỡng phải tiến hành các hoạt động chống bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc.

Mạng lưới căn cứ quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông ngày càng mở rộng trở thành bóng tối bao trùm khu vực và tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới, nối châu Á với châu Âu và Trung Đông. Do đó điều quan trọng với Mỹ và các bên liên quan trong khu vực là làm những gì có thể để ngăn chặn Trung Quốc tiếp tục bành trướng.

Trong khi chưa có cách nào ngăn chặn Bắc Kinh phát triển sức mạnh quân sự của họ ở Biển Đông, có thể làm tăng cái giá phải trả và rủi ro đối với Trung Quốc bằng cách tăng "nhiệt độ ngoại giao", kết hợp chặt chẽ để cân bằng sức mạnh quân sự của Trung Quốc.

Xây dựng các lực lượng quân sự và phi quân sự để duy trì trật tự hiện có, đồng thời cho thấy Mỹ sẵn sàng sử dụng chúng. Các bước đi như vậy có thể khiến Bắc Kinh hiểu rằng tiếp tục bành trướng quân sự có thể gây phản tác dụng. Nếu Bắc Kinh có thể tiếp tục bành trướng quân sự mà phải trả giá quá ít, không có lý do gì khiến họ sẽ dừng lại.

Hồng Thủy